Türk bilimadamları tarihi bir başarıya imza attı. Türkiye'nin enerji sorununu çözecek teknolojide kritik eşik aşıldı.
Türk bilim adamları, 'geleceğin enerjisi' olarak görülen toryum madenini işlemek için gerekli elektron tabancasını çalıştırmayı başardı. Böylece toryumla elektrik üretiminin önü açılmış oldu. Proje üzerinde çalışırken uçak kazasında hayatını kaybeden Prof. Engin Arık'ın eşi Metin Arık'a göre bu gelişme tarihi önemde. Arık, 'Proton hızlandırıcısının ilk aşaması yapılmış oldu. İğne ile kuyu kazmak gibi bir şey. Çok zor ama yaptık işte' diye konuştu.
Geleceğin enerjisi olarak görülen toryumu enerjiye dönüştürecek hızlandırıcı çalışmalarının ilk adımı olan 'serbest elektron lazeri'nin elektron tabancası yapıldı. Kalkınma Bakanlığı'nın desteğiyle Ankara Üniversitesi'ne bağlı Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü'nde biraraya gelen çeşitli üniversitelerden bilimadamları, yerli teknoloji ile kendi tasarımları olan bir elektron tabancasını çalıştırmayı başardı. Böylece sadece gelişmiş birkaç ülkede bulunan lazer tabancası teknolojisine Türkiye de sahip oldu. On yıldır süren araştırmalarda daha önce Isparta'da meydana gelen uçak kazasında hayatını kaybeden Prof. Engin Arık da çalışıyordu. 'Toryum tabancası' ile ilgili açıklamalarda bulunan Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi ve merhum Engin Arık'ın eşi Metin Arık, 'Hızlandırıcı teknolojisine sahip olmak, toryumu enerji kaynağı olarak kullanabileceğimiz proton hızlandırıcısının ilk adımı. Bu tarihi önemde bir olay' dedi.
GELECEĞİN ENERJİSİ
Dünyada bilim çevrelerince geleceğin enerjisi olarak görülen toryum, nükleer enerji elde eden reaktörlerde 'şimdilik' kullanılmıyor. Toryum, nükleer yakıt olarak deneme amaçlı yalnızca ABD'deki birkaç küçük reaktörde kullanılıyor. Prof. Arık dünyanın uranyuma yönelmesinin tek nedeninin reaktörden çıkan atığın nükleer bomba yapımında kullanılması olduğunu söylüyor. ABD'de nükleer teknoloji bu sebeple uranyum üzerinden gelişmiş. Çünkü toryumun kullanılması halinde nükleer bomba yapımı imkânsız denecek kadar zor ve kirli bir işlem. Arık, 'Hem patlamayan, hem atom bombası yapılamayan bir enerji üretilecek. Tabii Türkiye'de de çok miktarda toryum rezervi olduğu için ülkemiz bu işten kârlı çıkacak' diye konuştu.
"Köşeyi döneceğiz"
Projede çalışan bütün ekibe teşekkür ettiğini söyleyen Prof. Dr. Metin Arık, 'Elektron tabancasının ülkemizde yapılması gurur duyulacak bir olay. İnşallah ilerde kendi proton hızlandırıcısına da yapıp kendi toryumumuzu yakacağız' dedi. Türkiye'nin toryum kaynaklarını değerlendirmesi gerektiğini söyleyen Arık, 'Hızlandırıcıyı ucuza yapıp toryumdan elde ettiğimiz enerjiyi ucuza mâletmemiz gerekiyor. Tabii ilkini yapmak çok pahalıya mâlolacak. Ama teknolojimizi geliştirip bunu ucuza ürettiğimiz zaman işte o zaman köşeyi döneceğiz' diye konuştu.
Türkiye ikinci
Dünyada toryum rezervi üç ülkede büyük miktarda bulunuyor. Bilinen toryum miktarı açısından Hindistan 846 milyon tonla ilk sırada bulunuyor. Onun hemen ardından 744 milyon tonla Türkiye geliyor. Türkiye, dünya toryum rezervlerinin yüzde 16'sına sahip. Brezilya'da 606 milyon ton toryum rezervi bulunuyor. Ancak uzmanlar, yapılacak araştırmalarla Türkiye'de yeni toryum sahaları bulunabileceğini söylüyor.
