 |
| Denis Diderot Kimdir |
Fransız bir yazar ve filozoftu
Fransa'nın Champagne ilinin Langres kasabasında doğan Diderot, Aydınlanma Çağı'nın en önemli kişiliklerinden biri ve ünlü Ansiklopedi'nin (1772) baş editörüydü. Onun önderliğinde Aydınlanma döneminde Batı Avrupa'da ülkeler arasında çekişmeler olsa da bilgi akışı yeni aydınların toplumlara kazandırılmasını sağlamıştır. Ansiklopedi'nin 8-18 ciltleri, 1-7 ciltlerindeki bilgiler üzerine kiliseden aldığı tepki ile yasadışı olarak olarak basılmış, Filozofça Düşünceler isimli yapıtı da mahkeme kararınca yakılmıştır.
Edebiyat alanında da bir çok katkısı bulunan Diderot'nun başlıca özelliği romanları şekil ve içeriğinin yanı sıra, felsefi olarak da incelemesiydi. Romantizm akımının öncüsü ve humanist olan Diderot; zengin kiliseler kontrolünde bir endüstri olarak gördüğü Hristiyanlık dinini reddetmiş ve bir çok aşırı dincinin saldırılarına uğramıştır.
Diderot 1784 yılında Fransa'da ölmüş, Saint-Roche Kilisesi'ne gömülmüştür.
Eserleri
- Essai sur le mérite et la vertu (Haketme ve yeti üzerine), Shaftesbury tarafından yazılmış Diderot tarafından Fransızca'ya çevrilmiş ve notlandırılmıştır (1745)
- Pensées philosophiques (Felsefi Düşünceler, deneme (1746)
- La promenade du sceptique (Kuşkucu gezintiler), (1747)
- Les bijoux indiscrets, roman (1748)
- Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient (Görenler için körler hakkında mektup), (1749)
- L'Encyclopédie (Ansiklopedi), (1750-1765)
- Lettre sur les sourds et muets (Sağır ve dilsizler hakkında mektup), (1751)
- Pensées sur l'interprétation de la nature (Doğanın yorumlanması üzerine düşünceler), deneme (1751)
- Le fils naturel (Doğanın çocuğu),(1757)
- Entretien sur le fils naturel (Doğanın çocuğu hakkında konuşma), (1757)
- Salons, critique d'art (Salonlar, sanat eleştirisi), (1759-1781)
- La Religieuse (Dindar kadın), roman (1760)
- Le neveu de Rameau (Rameau'nun yeğeni, diyalog (1761 ?)
- Lettre sur le commerce des livres (Kitapların ticareti hakkında mektup)(1763)
- Mystification ou l’histoire des portraits (Mistifikasyon ya da portreler tarihi), (1768)
- Entretien entre et Diderot (Diderot'yla D'Alembert'in tartışması) (1769)
- Le rêve de D'Alembert (D'Alembert'in rüyası), dialogue (1769)
- Suite de l'entretien entre D'Alembert et Diderot (D'Alembert Diderot tartışmasının devamı), (1769)
- Paradoxe sur le comédien (Oyuncu hakkındaki paradoks), (1769 ?)
- Apologie de l'abbé Galiani (Peder Galiani'nin övgüsü) (1770)
- Principes philosophiques sur la matière et le mouvement (Madde ve hareket hakkında felsefi ilkeler), deneme (1770)
- Entretien d'un père avec ses enfants (Bir babanın çocuklarıyla konuşması)(1771)
- Jacques le fataliste et son maître (Kaderci Jacques ve Efendisi), roman (1771-1778)
- Supplément au voyage de Bougainville (Bogainville seyahatine ek), (1772)
- Histoire philosophique et politique des deux Indes (İki Hindistan'ın felsefi ve politik tarihi), Raynal'le birlikte (1772-1781)
- Voyage en Hollande (Hollanda seyahati),(1773)
- Eléments de physiologie (Fizyolojinin temelleri), (1773-1774)
- Réfutation d'Helvétius (Helvetius'a reddiye), (1774)
- Observations sur le Nakaz (Nakaz üzerine gözlemler),(1774)
- Essai sur les règnes de Claude et de Néron (Claudius ve Neron'un iktidar dönemleri hakkında), (1778)
- Lettre apologétique de l'abbé Raynal à Monsieur Grimm (Peder Raynal'ın Bay Grimm hakkında övgü mektubu)(1781)
- Aux insurgents d'Amérique (Amerika isyancılarına) (1782)
- Salons (Salonlar)
Ünlü Sözleri
Yalanın faydası bir defa içindir, gerçeğin faydası ise sonsuz ve ölümsüz.
İnsanı taş yada kırık kalpli yapan bu dünyadan gidiyorum. Beni nereye gömerlerse gömsünler.
Güler yüzle söylenen bir yalanı bir anda yuttuğumuz halde, acı gerçeği ancak damla damla yutarız.
İnsan, hayatının dörtte üçünü yapamayacağı şeylerle geçirir.
Fransa'nın Champagne ilinin Langres kasabasında doğan Diderot, Aydınlanma Çağı'nın en önemli kişiliklerinden biri ve ünlü Ansiklopedi'nin (1772) baş editörüydü. Onun önderliğinde Aydınlanma döneminde Batı Avrupa'da ülkeler arasında çekişmeler olsa da bilgi akışı yeni aydınların toplumlara kazandırılmasını sağlamıştır. Ansiklopedi'nin 8-18 ciltleri, 1-7 ciltlerindeki bilgiler üzerine kiliseden aldığı tepki ile yasadışı olarak olarak basılmış, Filozofça Düşünceler isimli yapıtı da mahkeme kararınca yakılmıştır.
Edebiyat alanında da bir çok katkısı bulunan Diderot'nun başlıca özelliği romanları şekil ve içeriğinin yanı sıra, felsefi olarak da incelemesiydi. Romantizm akımının öncüsü ve humanist olan Diderot; zengin kiliseler kontrolünde bir endüstri olarak gördüğü Hristiyanlık dinini reddetmiş ve bir çok aşırı dincinin saldırılarına uğramıştır.
Diderot 1784 yılında Fransa'da ölmüş, Saint-Roche Kilisesi'ne gömülmüştür.
Eserleri
- Essai sur le mérite et la vertu (Haketme ve yeti üzerine), Shaftesbury tarafından yazılmış Diderot tarafından Fransızca'ya çevrilmiş ve notlandırılmıştır (1745)
- Pensées philosophiques (Felsefi Düşünceler, deneme (1746)
- La promenade du sceptique (Kuşkucu gezintiler), (1747)
- Les bijoux indiscrets, roman (1748)
- Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient (Görenler için körler hakkında mektup), (1749)
- L'Encyclopédie (Ansiklopedi), (1750-1765)
- Lettre sur les sourds et muets (Sağır ve dilsizler hakkında mektup), (1751)
- Pensées sur l'interprétation de la nature (Doğanın yorumlanması üzerine düşünceler), deneme (1751)
- Le fils naturel (Doğanın çocuğu),(1757)
- Entretien sur le fils naturel (Doğanın çocuğu hakkında konuşma), (1757)
- Salons, critique d'art (Salonlar, sanat eleştirisi), (1759-1781)
- La Religieuse (Dindar kadın), roman (1760)
- Le neveu de Rameau (Rameau'nun yeğeni, diyalog (1761 ?)
- Lettre sur le commerce des livres (Kitapların ticareti hakkında mektup)(1763)
- Mystification ou l’histoire des portraits (Mistifikasyon ya da portreler tarihi), (1768)
- Entretien entre et Diderot (Diderot'yla D'Alembert'in tartışması) (1769)
- Le rêve de D'Alembert (D'Alembert'in rüyası), dialogue (1769)
- Suite de l'entretien entre D'Alembert et Diderot (D'Alembert Diderot tartışmasının devamı), (1769)
- Paradoxe sur le comédien (Oyuncu hakkındaki paradoks), (1769 ?)
- Apologie de l'abbé Galiani (Peder Galiani'nin övgüsü) (1770)
- Principes philosophiques sur la matière et le mouvement (Madde ve hareket hakkında felsefi ilkeler), deneme (1770)
- Entretien d'un père avec ses enfants (Bir babanın çocuklarıyla konuşması)(1771)
- Jacques le fataliste et son maître (Kaderci Jacques ve Efendisi), roman (1771-1778)
- Supplément au voyage de Bougainville (Bogainville seyahatine ek), (1772)
- Histoire philosophique et politique des deux Indes (İki Hindistan'ın felsefi ve politik tarihi), Raynal'le birlikte (1772-1781)
- Voyage en Hollande (Hollanda seyahati),(1773)
- Eléments de physiologie (Fizyolojinin temelleri), (1773-1774)
- Réfutation d'Helvétius (Helvetius'a reddiye), (1774)
- Observations sur le Nakaz (Nakaz üzerine gözlemler),(1774)
- Essai sur les règnes de Claude et de Néron (Claudius ve Neron'un iktidar dönemleri hakkında), (1778)
- Lettre apologétique de l'abbé Raynal à Monsieur Grimm (Peder Raynal'ın Bay Grimm hakkında övgü mektubu)(1781)
- Aux insurgents d'Amérique (Amerika isyancılarına) (1782)
- Salons (Salonlar)
Ünlü Sözleri
Yalanın faydası bir defa içindir, gerçeğin faydası ise sonsuz ve ölümsüz.
İnsanı taş yada kırık kalpli yapan bu dünyadan gidiyorum. Beni nereye gömerlerse gömsünler.
Güler yüzle söylenen bir yalanı bir anda yuttuğumuz halde, acı gerçeği ancak damla damla yutarız.
İnsan, hayatının dörtte üçünü yapamayacağı şeylerle geçirir.
0 yorum:
Yorum Gönder